ต่างกรรมต่างวาระที่ได้มีโอกาสรับฟัง 'ปัญหาภายในบ้าน' ของเพื่อน ของพี่ ของน้องที่มาจากแตกต่างครอบครัวกัน ยิ่งเติบโตขึ้นผมยิ่งรู้สึกว่าแทบไม่มีครอบครัวใดไม่มีปัญหา เพียงแค่โจทย์แตกต่างกันออกไปเท่านั้นเอง
ผมพอจะสรุปต้นตอปัญหาในครอบครัวจากเท่าที่ได้ยินได้ฟังมาออกมาเป็นข้อๆ ได้ประมาณนี้
1. ภาพฝันของ 'ครอบครัวที่ดี'
การพยายามประคับประคองภาพฝันของ 'ครอบครัวที่ดี' เอาไว้มักนำมาซึ่งความทุกข์และกดดัน ในความหมายว่าครอบครัวที่ดีคือการที่ทุกคนอยู่กันพร้อมหน้า หากสามี-ภรรยา พ่อ-แม่แยกทางกันแล้วครอบครัวจะไม่สมบูรณ์ ลูกควรอยู่บ้านเดียวกันกับพ่อแม่ มิฉะนั้นจะถือว่าทิ้งกัน ไม่รักกัน ฯลฯ ตามภาพในใจที่ตนเองตั้งขึ้น ซึ่งอาจได้รับอิทธิพลมาจากสังคม
การยอมรับความเปลี่ยนแปลง ยืดหยุ่นกับสภาพ 'แบบอื่น' ของครอบครัวได้จะทำให้ความทุกข์เช่นนี้ลดน้อยลง โจทย์ของแต่ละครอบครัวไม่เหมือนกัน จึงไม่ควรมีไม้บรรทัดเดียวในการตัดสินว่าครอบครัวควรจะเป็นอย่างไร หากการแยกกันอยู่ทำให้ทุกคนมีความสุขกว่า นั่นก็เป็นครอบครัวที่ดีในแบบของเรา หากการที่พ่อแม่ผลัดกันดูแลลูกจะช่วยลดแรงปะทะ นั่นก็คือครอบครัวที่ดีอีกแบบหนึ่ง หากแม่หรือพ่อเลี้ยงลูกเพียงลำพังได้อย่างมีความสุข นั่นก็เป็นครอบครัวที่สมบูรณ์ได้ โดยไม่ต้องเปรียบเทียบกับภาพสมบูรณ์แบบที่ไม่สมจริงซึ่งถูกวาดเอาไว้โดยใครก็ไม่รู้
'ครอบครัวที่ดี' มีหลายแบบ และเราก็มีสิทธิสร้างครอบครัวที่ดีในแบบของเราขึ้นมาโดยไม่ต้องให้ใครมาตัดสิน
...
2. ความเชื่อว่า 'ครอบครัวที่ดี' ต้องไม่ทะเลาะกัน
ความเชื่อว่าครอบครัวคือสถานที่อบอุ่นกลมเกลียวเป็นความเชื่อที่ไม่ใช่ความจริง ครอบครัวคือพื้นที่แห่งการทะเลาะเบาะแว้งอย่างยิ่ง เพราะเราเจอกันบ่อย เราเกรงใจกันน้อย เราอาจไม่ถูกใจกันแต่ก็ต้องอยู่ใกล้กัน และเราไม่ได้เลือกคนในครอบครัวเหมือนตอนเลือกคบเพื่อน การทะเลาะจึงเป็นเรื่องธรรมดา
หากวางความเชื่อเรื่องครอบครัวต้องกลมเกลียวลงได้ก็จะคลายความคาดหวังว่า ไม่แปลกหรอก ครอบครัวก็เหมือนลิ้นกับฟันนี่แหละ ขบกันให้เกิดแผลอยู่ตลอด ครอบครัวไหนก็เป็นแบบนี้ แค่เขาไม่ได้โพสต์เฟซบุ๊กบอกกัน พ่อกับแม่ พี่กับน้อง แม่กับลูก พ่อกับลูกสะใภ้ แม่กับลูกเขย สารพัดสมการความขัดแย้งเกิดขึ้นตลอดเวลา
สำหรับบางคน ครอบครัวอาจไม่ใช่ 'พื้นที่ปลอดภัย' นั่นเป็นเหตุผลที่ผู้เชี่ยวชาญเรื่องความรุนแรงในครอบครัวแนะนำว่า เราไม่ควรตั้งเป้าไว้ว่า "ต้องทนเพราะเป็นคนครอบครัวเดียวกัน" หากรู้สึกว่าการอยู่ร่วมกันในบ้านหลังเดียวกันเป็นทุกข์และสร้างแผลในใจ การหาทางออกด้วยการแยกตัวออกจากครอบครัวในบางเวลาก็มิใช่หนทางที่ผิดบาปแต่อย่างใดเลย
...
3. การใช้อำนาจของบางคนในครอบครัว
แต่ละครอบครัวมักมี 'ผู้นำสูงสุด' ในบ้าน บ่อยครั้งที่คนคนนี้มีนิสัยเผด็จการโดยไม่รู้ตัว (หรือบางคนก็รู้ทั้งรู้) คนผู้นี้จะคอยขีดเส้นให้กับทุกคนในบ้านว่าอะไรทำได้-อะไรทำไม่ได้ อะไรควรทำ-อะไรไม่ควรทำ กฎเกณฑ์ต่างๆ เหล่านี้มักสะสมปัญหา ความทุกข์ใจ และความไร้อิสรภาพ
มันอาจเริ่มจากการยอมจำนนแล้วค่อยๆ แปรไปสู่การปะทะและความรุนแรง ปัญหานี้แก้ยาก เพราะต่อให้ใครพยายามบอกให้เห็น คนผู้นั้นก็ไม่ยอมรับหรือไม่ปรับตัวเองอยู่ดี บางบ้านคลี่คลายด้วยกาลเวลา บางบ้านก็ต้องแยกย้ายกันไปเพราะทนการใช้อำนาจเช่นนี้ไม่ได้ การอยู่ร่วมพื้นที่กับคนที่เอาตัวเองเป็นใหญ่อาจสร้างความอึดอัดใจ สร้างรอยแผล สร้างการกดทับความรู้สึกซึ่งอาจนำไปสู่สภาพจิตใจที่ไม่ดีนัก การนำความถูกต้องของตัวเองไปครอบชีวิตคนอื่นมักนำมาซึ่งความทุกข์ของทั้งสองฝ่ายเสมอ และต้องไม่ลืมว่า ที่ใดมีความกลัว ที่นั่นไม่เคยมีความรัก
...
4. ครอบครัวไม่มีโอกาสได้เปิดใจคุยกัน
จากสามข้อที่กล่าวมาทำให้ครอบครัวไม่ใช่พื้นที่ที่จะแลกเปลี่ยนความคิดหรือบอกกล่าวความรู้สึกกันได้แบบเปิดอกคุย ทุกคนเก็บงำความรู้สึกที่มีต่อบางคนในบ้านไว้ ได้แต่ทำใจยอมรับ ความเครียดสะสมอาจนำไปสู่ความรำคาญและเกลียดชังที่ซ่อนไว้ในใจ ในอีกมุมหนึ่งก็รู้สึกผิดกับตัวเองที่เกลียดคนในบ้าน ซึ่งความเกลียดชังนี้ไม่จำเป็นแม้แต่น้อย หากแต่ละคนได้มีโอกาสฟีดแบ็กกันโดยไม่ตัดสินกัน รับฟังความรู้สึกของอีกฝ่าย เหมือนได้ส่องกระจกให้ตัวเองเห็นว่า ตัวเราในสายตาของคนในครอบครัวเป็นอย่างไร เราอาจจะน่ากลัวมาก เราอาจจะน่ารำคาญมาก แต่เราเรียกสิ่งเหล่านั้นว่าความรัก เป็นความรักที่แสดงออกมาแบบผิดๆ เป็นรักที่เอาแต่ใจ
ยิ่งพื้นที่แบบนี้หดแคบลงมากเท่าไหร่ เวลาที่มีให้กันน้อยลงมากเท่าไหร่ โอกาสที่ปัญหาระหว่างกันจะถูกเก็บซ่อนไว้ในใจก็ยิ่งมีมากขึ้น
...
5. เห็นคนในครอบครัวเป็นหุ่นยนต์กลไก
หลายครอบครัวมีคนในบ้านซึ่งมีบาดแผลในใจอันส่งผลต่อสุขภาพจิต บางทีพ่อแม่พี่น้องจะมองผู้ป่วยที่มีอาการว่าเป็น 'คนไข้' แล้วยกหน้าที่ให้หมอหรือยาราวกับเชื่อว่าช่างจะซ่อมหุ่นยนต์ให้กลับมาสมบูรณ์แบบได้ด้วยการแก้กลไก สิ่งที่ขาดหายไปคือการปรับเปลี่ยนตัวเอง
เป็นไปได้ว่าสาเหตุหลายเปอร์เซ็นต์ของอาการทางจิตใจของใครคนหนึ่งในครอบครัวอาจจะเป็นพฤติกรรมของผู้คนที่รายล้อมอยู่รอบตัวเขานี่เอง แท้จริงแล้วอาการป่วยของหนึ่งคนในบ้านล้วนเป็นเครื่องกระตุกเตือนให้คนทั้งหมดในครอบครัวต้องหันมาทบทวนตัวเองใหม่ว่ามีพฤติกรรมใดที่ทำให้เกิดความรุนแรงต่อจิตใจคนอื่นหรือเปล่า
รับฟังอย่างแท้จริง เปิดใจยอมรับในสิ่งที่เขาเป็น สิ่งที่เขาปรารถนา ไม่ยัดเยียดความปรารถนาดีที่เขาไม่ต้องการ ฟังความทุกข์และปัญหาโดยไม่ต้องเสนอทางแก้ ให้เขาได้เอ่ยปากติในสิ่งที่เราแย่ ฯลฯ สิ่งเหล่านี้ควรเกิดขึ้นในความสัมพันธ์ เพราะเป็นการสร้างพื้นที่ปลอดภัย ลดทอนความระแวงและความกลัวระหว่างกัน
...
ทั้งหมดที่เขียนมาเป็นเพียงข้อสรุปฉบับกระชับ แน่นอนว่าปัญหาในครอบครัวยังมีอีกมากมาย ผมเพียงอยากแบ่งปันกับเพื่อนๆ พี่ๆ น้องๆ ในฐานะเพื่อนร่วมทุกข์ร่วมสุขว่า
-ทุกครอบครัวมีปัญหาด้วยกันทั้งนั้น
-โจทย์ของเราแตกต่างกันออกไป
-ครอบครัวที่ดีมีได้หลายแบบ
-เราจัดสรร 'ครอบครัวที่ดี' ในแบบของเราได้
-คำว่า 'สมบูรณ์แบบ' เป็นเพียงภาพลวงตา
-ความรักและความกรุณาเป็นสิ่งสำคัญ
-ไม่ควรมีใครใช้ไม้บรรทัดตัวเองวัดคนทั้งครอบครัว
-การแยกกันอยู่เป็นทางเลือกหนึ่งที่ไม่ได้แย่
-อยู่ใกล้กันมากอาจไม่อบอุ่น มันอาจจะร้อนเกินไป
-บางครอบครัวมีความสุขที่ได้เจอกันบ่อยๆ
-บางครอบครัวมีความสุขเมื่อนานๆ เจอกันที
-การเติบโตมากับพ่อหรือแม่เลี้ยงเดี่ยวเป็นความสวยงามอีกแบบ
-ความสมบูรณ์คือความสมบูรณ์ในใจ มิใช่จำนวนคน
-ไม่ควรมีใครตัดสินว่า 'ครอบครัวที่ดี' ต้องเป็นแบบนี้เท่านั้น
-ยกความคาดหวังเดิมๆ ออกได้ เราจะเห็นความเป็นไปได้อื่น
-สมาชิกในครอบครัวช่วยกันหาคำตอบได้ว่า 'ครอบครัวที่ดี' ของบ้านเราน่าจะเป็นยังไง
-ซึ่งไม่จำเป็นต้องเหมือนบ้านอื่นแต่อย่างใด
-หากรู้สึกว่าบ้านเต็มไปด้วยปัญหา นั่นคือโจทย์ปกติ
-เราเพียงต้องช่วยกันแก้โจทย์นี้ เพื่อหาคำตอบ 'ครอบครัวที่ดี' ในแบบเรา
-มันไม่ต้อง 'ดีที่สุด' หรือ 'สมบูรณ์แบบ'
-แต่ 'ดีพอ' ที่เราจะอยู่กันอย่างมีความสุข
-และรักกัน...แบบพอดีๆ
ความทุกข์ใจ 在 ความทุกข์ใจ - พี่บิลลี่ ฮาร์โมไนซ์ [ Lyrics MV ] - YouTube 的推薦與評價
ทุกข์ #อาการป่วยทางจิต #พี่บิลลี่ฮาร์โมไนซ์ #เพลงใหม่Polar Caféเป็นโปรเจกต์เพลงที่พี่หมี เทียนชัย เกียรติปรุงเวช ... ... <看更多>